منظور از شابک کتاب چیست؟
هر کتاب در کشور ایران سه مرحله برای مجوزگیری و ثبت طی میکند:
- اخذ شابک
- اخذ فیپا
- اخذ مجوز
هر کتابی برای کسب مجوز و انتشار نیاز به دریافت شابک اختصاصی و فیپا دارد. از اطلاعات شابک و فیپا برای شناسایی کتاب در سراسر جهان و دسته بندی آن در کتابخانه ها استفاده می شود. با اینکه این دو موضوع مفهوم مستقلی از هم دارند اما چون معمولا در فرآیند چاپ کتاب با فاصله کمی از هم باید آن را دریافت کرد، بسیاری از افراد به خوبی با کاربرد آنها و تفاوت شابک و فیپا آشنا نیستند. در ادامه با هر دو آن ها و کاربردهایشان شما عزیزان را آشنا می کنیم.
نکته: شابک اولین گام در پروسه اخذ مجوزهای پیش از چاپ کتاب است و برای ثبت اثر در مراحل بعدی لازم می باشد.
مجوز شابک کتاب چیست؟
معنی شابک کتاب ( ISBN )
شابک در واقع همان “شماره استاندارد بینالمللی کتاب” است که برای هر کتاب منحصر بفرد می باشد. شابک را در زبان انگلیسی به صورت مختصر با ISBN نشان می دهند که مخفف International Standard Book Number می باشد. شمارهای متشکل از ۱۰ یا ۱۳ رقم است، که به کتابهای منتشر شده منسوب میشود و هر شماره منحصر به یک کتاب (یا یک نگارش یا نوع مشخص از آن کتاب) است. همچنین تجدید چاپ کتاب باعث تغییر شابک نمیشود.
شابک چه کاربردی دارد؟
شابک را می توان به نوعی شناسنامه کتاب دانست. شابک و فیپا سندهای مالکیتی هستند که حقوق مادی و معنوی نویسنده را حفظ می نمایند. اخذ شابک و استفاده از آن برای ثبت کتاب در کتابخانه های بین المللی امری ضروری است. شابک یکی از راه های کنترل انبارهای کتاب به صورت اتومات میباشد.
هر ویراست از یک کتاب دارای شماره شابک خاص خود است؛ مثلاً اگر کتابی هم به صورت الکترونیکی، هم با جلد نرم و هم با جلد سخت منتشر شود هر کدام از اینها شابک متفاوتی دارد. شابکهایی که تا قبل از ۱ ژانویه ۲۰۰۷ تعیین شده باشند دارای ۱۰ رقم هستند و شابکهای بعد از آن تاریخ دارای ۱۳ رقم. شابکهای دهرقمی دارای چهار بخش هستند و شابکهای سیزدهرقمی دارای پنج بخش.
- اگر شابک سیزدهرقمی باشد، یک پیشوند سهرقمی دارد. پیشوندهایی که تا به حال استفاده شدهاند عبارتند از ۹۷۸ و ۹۷۹.
- رقمهای بعدی کدی هستند برای اشاره به یک منطقه زبانی، یا یک کشور. به این کد «شناسه گروه ثبتی» گفته میشود.
- رقمهای بعدی کدی هستند برای انتشاراتی که کتاب را منتشر کرده است.
- رقمهای بعدی کدی هستند برای آن ویراست به خصوص از آن کتاب خاص.
- رقم آخر یک عدد کنترل یا سرجمع است که به کمک آن میتوان صحت شابک مورد نظر را بررسی کرد.
در نگارش شابکها متداول است که بخشهای بالا را با خط تیره از هم جدا کنند. مثلاً شابک ۹۷۸۶۲۲۷۷۱۸۰۸۹ به صورت ۹-۰۸-۷۷۱۸-۶۲۲-۹۷۸ نوشته میشود. تعیین محل خط تیره کار آسانی نیست چرا که بخشهای مختلف شابک (به جز پیشوند سهرقمی در ابتدا و عدد کنترل تکرقمی در انتها) تعداد ارقامشان ثابت نیست.
چه کسی می تواند درخواست شابک را ارائه دهد؟
شابک کتاب به درخواست ناشر کتاب دریافت میشود. به طور کلی، برای درخواست مجوز چاپ کتاب، فقط یک ناشر می تواند اقدام کند و شما نمی توانید به تنهایی اقدام به اخذ شابک کتاب کنید.
دریافت شابک کتاب
از اولین قدمها برای چاپ یک کتاب، اخذ مجوز شابک کتاب است. برای دریافت شابک کتاب نیاز است تا از طریق مجموعهای که مجوز چاپ و نشر کتاب را دارد اقدام کنید. کتاب بدون مجوز هیچ ارزش و اعتباری ندارد و حتی این امکان وجود دارد که شخصی اطلاعات مربوط به کتاب شما را دریافت نماید و کتاب را به نام خود ثبت کند.
شابک برای شاسنامه دار شدن کتاب و اخذ فیپا بسیار لازم و ضروری است. وقتی اطلاعات فیپا و شابک قانونی بر روی کتاب درج شده باشد حقوق مادی و معنوی اثر برای نویسنده آن برای همیشه محفوظ خواهد ماند.
همچنین میتوان برای ثبت کتاب در کتابخانههای بین المللی و برای سفارش دادن آنها از آن استفاده نمود.
مزایای استفاده از شابک کتاب:
- عدم سرقت کتاب
- ثبت کتاب به نام شما در سراسر دنیا
- کسب اعتبار بینالمللی بهعنوان نویسنده کتاب
- امکان ترجمه و ارائه در دنیا
تبدیل شابک کتاب به بارکد
شابك قابليت تبديل به باركد را دارد و ناشران می توانند با استفاده از نرم افزار موجود در سایت خانه كتاب شابک کتاب خود را به باركد تبديل نمايند.
برای دریافت بارکد کتاب خود می توانید از سرویس تبدیل شابک به رمزینه استفاده کنید. برای این منظور وارد سایت شابک به آدرس www.isbn.ir شوید و از منوی خدمات به ناشران گزینه تبدل شابک به بارکد را انتخاب کنید.
تفاوت شابک و بارکد در چیست؟
برای تفاوت شابک کتاب با بارکد باید گفت: شابک از شماره ساخته میشود ، اما بارکد گرافیکی با خطوط عمودی است که اطلاعات عددی را برای اسکن کد میکند. ISBN و بارکد دو چیز متفاوت هستند.
دیدگاهتان را بنویسید