صفحه‌آرایی و طرح جلد، پوشش کتاب شما و نشان دهنده‌ی زحمت شما بر روی کتاب است. این اولین چیزی است که هر خواننده در فروشگاه یا کتابخانه با آن برخورد می‌کند. صفحه آرایی کتاب همان هنر و استعداد به کارگیری و انتخاب فونت، فاصله‌ی خطوط، اندازه‌ی کلمه ها، فاصله کلمات از حاشیه‌ها، طراحی گرافیکی صفحات، جایگزینی مناسب عکسها، انتخاب رنگ مناسب برای چاپ با کیفیت، دید خلاقانه و طراحی قوی و… می باشد. صفحه آرایی یکی دیگر از خدمات پیش از چاپ می باشد و هدف اصلی آن زیبایی ظاهری متن و راحتی خواننده برای خواندن کتاب است.
هدف از صفحه آرایی کتاب ایجاد تمایل و اشتیاق در خواننده برای تمرکز بیشتر بر متن و محتوای کتاب است. چشم نوازی، عدم ایجاد حواس پرتی، ایجاد هارمونی مناسب، عدم ایجاد شوک بصری و … از مهمترین نکات یک صفحه آرایی حرفه ای کتاب خوب است. همچنین ایجاد اشتیاق در مخاطب برای دنبال کردن مطالب کتاب و لذت بردن او از زیبایی (فونت و همنشینی تصاویر و متون) صفحه آرایی کتاب از اهداف دیگر است.
از نکات حائز اهمیت در صفحه آرایی کتاب استفاده از فضای سفید است که به “ارزش خاکستری و یا فضاهای مثبت و منفی” در گرافیک معروف است. استفاده هوشمند از “سفیدخوانی” موجب افزایش هارمونی و هماهنگی کتاب شده و تعادل و توازن بصری ایجاد می نماید. از طرفی استفاده بیش از حد از فضای سفید نیز جالب نیست و ایجاد تعادل در ارزش خاکستری چیزی است که با تجربه و سلیقه صفحه آرا ارتباط مستقیم دارد.
سایز کتاب ها معمولا وزیری یا رقعی است. قطع وزیری از سایز رقعی و اندازه کتاب قطع رحلی نیز مرسوم تر است.
انتخاب قطع کتاب یا اندازه صفحات کتاب اولین و مهمترین قدم در صفحه‌آرایی کتاب است. تمامی هنر صفحه‌آرا بر روی صفحات کتاب ظاهر می‌شود و اگر صفحات و قطع کتاب پتانسیل لازم را نداشته باشد، صفحه آرا نمی تواند دقت و هنر خود را به کتاب انتقال دهد. اگر تعداد صفحات کتاب شما بالا باشد و قطع کتاب را قطعی کوچک انتخاب کنید (به دلیل صرفه جویی مالی و هر عامل دیگر) یکی از مشکلات بزرگ خواندن کتابها کاغذی به وجود خواهد آمد، کتاب بسیار سخت ورق می‌خورد و خواننده مجبور است برای نگه داشتن صفحه مورد نظرش کتاب را با هر دو دست بگیرد. بنابراین، برحسب تعداد صفحات کتاب و برخی عوامل دیگر، سعی کنید قطع مناسبی را برای کتاب خود استفاده نمایید.
حاشیه صفحات کتاب مهمترین بخش در کتاب است. یک کتاب دارای سه حاشیه است (حاشیه بیرونی، حاشیه بالایی و حاشیه پایینی). البته یک حاشیه داخلی نیز وجود دارد که از طریق چسب به بخش عطف کتاب متصل است. هر حاشیه‌ای نقش خاص خود را دارند: حاشیه بیرونی محلی برای انگشتان خواننده است که هنگام مطالعه آن قسمت را بگیرد و کتاب را نگه دارد. حاشیه بالایی جایی است که شما می‌توانید اطلاعات مربوط به نام فصل، نام کتاب و شماره صفحه را در آن بیابید. حاشیه پایینی فضای سفیدی است که هشدار می‌دهد متن یک صفحه چه زمانی به اتمام برسد و مابقی متن به صفحه دیگر منتقل شود. حاشیه داخلی کتاب این اطمینان را می‌دهد که متن صفحه به بخش چسب کاری شده عطف کتاب وارد نخواهد شد. به صورت طبیعی، حاشیه‌های بالا، پایین و بیرونی نسبت به حاشیه درونی کتاب کوچکتر هستند. حاشیه درونی کتاب عموماً ۲ سانتیمتر می‌باشد.
اشتباه رایج در صفحه آرایی کتاب این است که صفحه آرا فضای کافی خالی در طول کتاب نگذاشته باشد. دقت کنید که حاشیه صفحات کتاب به قدر کافی بزرگ باشند و فضای خالی آنها مناسب باشد. شاید برخی کتابها را دیده باشید که فضای خالی کمی در حاشیه ها گذاشته باشد که بدون هیچگونه تردیدی چنین اتفاقی تجربه خواندن کتاب را تجربه‌ای سخت و دشوار می‌کند. سعی کنید پاراگراف ها با یک تو رفتگی شروع شود. لغاتی که در آخر سطر به دو قسمت تقسیم می‌شوند به طوری که بخش اول یک کلمه در آخر سطر و بخش دوم کلمه در اول سطر بعد می‌آید یکی از بدترین حالتهای ممکن در خواندن کتاب است. بهتر است در طول تایپ محتوای کتاب از نوشتن کلمات به این شکل پرهیز کنید. یکی دیگر از اشتباهات رایج، تک سطرها هستند. برای مثال در انتهای صفحه یک پاراگراف شروع می‌شود که تنها سطر اول آن در روی صفحه و مابقی به پشت صفحه انتقال پیدا می‌کند. در این هنگام بهترین کار ممکن آن است که اولین جمله پاراگراف را نیز به صفحه بعدی انتقال داده شود.
اصل مهم بعدی استفاده از فونت‌های مختلف برای تایپ محتوای کتاب است. بر اساس محتوای خاص کتاب سعی کنید از فونت‌های مناسب استفاده کنید. هرکتاب با توجه به موضوع آن می‌تواند فونت خاصی را لازم داشته باشد. مطمئن شوید که از حالت های ایتالیک و بولد در تایپ استفاده نمایید. در تایپ کلمات انگلیسی نیز از حالت های بزرگی یا کوچکی حروف کلمات نیز بهره ببرید. سایز فونت نیز بسیار مهم است. سایز ۱۲ و ۱۴ بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اصل بعدی، فاصله بین خطوط هنگام تایپ کردن است. بسیاری برای اینکه تعداد صفحات کتاب کاهش یابد، از فونت کوچک و فاصله خط بسیار کم استفاده می‌کنند تا هزینه‌های چاپ را کاهش دهند. اما جلوه بسیار بی روحی و زشت به کتاب خود می‌دهند. شکیل تر این است که در هر صفحه تقریباً ۱۸ تا ۲۰ سطر موجود باشد. بنابراین، فاصله خطوط را طوری انتخاب کنید که این میزان از سطور در هر صفحه از کتاب جا گیرد.
اگر کتاب شما شامل عکس، نمودار و تصاویر، یا اشکال هنری می‌باشد، صفحه‌آرایی باید به گونه‌ای باشد که سازگار با این اشکال شود. بسته به موضوع کتاب، محتوا و تصاویر در کتاب هریک به گونه خاص خود با خوانندگان ارتباط برقرار می‌کنند. اگر شما کتاب کودک نوشته‌اید، در این کتاب محوریت باید با عکسها و اشکال باشد و محتوا می‌بایست بالای اشکال قرار گیرند. یک کتاب عکس می‌بایست عکس‌های آن با کیفیت باشد و معرفی صاحب عکس در بالا و توضیحات دیگر در پایین عکس آورده شود. گاهاً در برخی کتابها آوردن یک عکس با کیفیت و مرتبط و مناسب بهتر از ساعت ها توضیح و تفسیر است.
برحسب سلیقه صفحه آرا برخی از جزییات وجود دارند که می‌توانند ظاهر کتاب را بسیار دلپذیر کنند. مثلاً، می‌توان شروع فصل را از نیمه صفحه انجام داد یا اینکه طراحی مرتبط با موضوع فصل را در اولین صفحه همان فصل قرار داد. این جزییات باعث می‌شود که خواننده به اصطلاح در طول خواندن کتاب لذت ببرد.
رانینگ هدر یا سر صفحه یک خط کوتاه در بالای صفحه است که به خوانندگان اطلاعاتی مرتبط با نام نویسنده، نام کتاب، نام فصل و شماره صفحه را ارائه می‌دهد. برخی اوقات شماره صفحه در پایین صفحه آورده می‌شود. این عناوین می‌بایست کوتاه باشند و مزاحمتی برای متن اصلی کتاب به وجود نیاورند اما شفاف و روشن باشند. در برخی از کتابها، نیاز است تا برخی لغات و اصطلاحات معادل انگلیسی‌شان آورده شود یا توضیحی ارائه شود که در پانویس انجام می‌گردد. بنابراین، هدر و فوتر در صفحه آرایی کتاب بسیار مهم و الزامی هستند.
قطع و ابعاد کتابها (Book Size) معمولا به صورت عمودی در نظر گرفته می‌شود، به این صورت که عطف کتاب در ضلع بزرگتر کتاب قرار می‌گیرد. دلیل نام گذاری قطع‌های مختلف کتاب بستگی به طول و عرض هر ضلع از کتابها دارد. چاپ کتاب در ابعاد متفاوت باعث استفاده آسان‌تر و همچنین امکان نگهداری بهتر می‌شود.
قطع‌های مختلف کتاب عبارتند از :
قطع رقعی، قطع وزیری، قطع بازوبندی، قطع بغدادی، قطع بغلی، قطع بیاضی، قطع جانمازی، قطع حمایلی، قطع خشتی، قطع رحلی، قطع سلطانی، قطع نیم ربعی، قطع نیم ورقی، قطع جیبی و …
که به شرح مختصری از قطع های کتاب می پردازیم:
قطع وزیری، یکی از قطع های رایج است که به دلیل استفاده بیشتر این قطع در کتاب های مرتبط با آموزش و کتاب های عمومی، بیشتر با آن برخورد داشته ایم. این قطع به دلیل کوچک تر بودن از قطع رحلی و بزرگ تر بودن از قطع رقعی، ویژگی‌های ساختاری مناسبی را برای کتابهای آموزشی و عمومی ایجاد می‌کند، البته این موضوع همیشگی نیست و نسبت به محتوا قطع تعیین می‌شود. کاغذ مناسب برای قطع رقعی، کاغذ ۷۰×۵۰ است که با ۳ بار تا خوردن می‌توان به قطع وزیری رسید.
• موارد مناسب برای قطع وزیری: کتاب های درسی، عمومی، آموزشی، دانشگاهی، کتابهای مصور
یکی دیگر از رایج ترین قطع‌ها درمیان کتابها قطع رقعی است. این قطع به دلیل ابعاد کوچک برای کتاب های با حجم محتوای کم مناسب تر است. معمولا این قطع برای مواردی مناسب است که معمولا مدت طولانی همراه مخاطب است و جابجایی زیادی دارد. ابعاد کاغذهای اولیه در سه سایز مختلف در اختیار چاپ خانه‌ها قرار می‌گیرد. یکی از این ابعاد ۴۵×۶۰ است. با سه بار تا کردن این کاغذ قطع رقعی بدست می‌آید.
• موارد مناسب برای سایز رقعی: کتاب های رمان، شعر و مذهبی
قطع خشتی به کتاب ها و نشریاتی که به شکل مربع هستند گفته می شود که معمولا از کاغذ در ابعاد ۴۵×۶۰ برای قطع خشتی استفاده می‌شود. با تا کردن کاغذ بصورتی که به ۶ قسمت ۲۰×۲۰ تقسیم شود یکی از ابعادی است که می‌توانید با کمترین هدر رفت؛ کاغذ بدست آورید. اگر از کاغذ با ابعاد ۷۰×۵۰ استفاده کنید کتاب در قطع خشتی با ابعاد ۲۳×۲۳ بدست می‌آید که سایز استاندارد کتابهای خشتی بزرگ است.
• موارد مناسب برای قطع خشتی: کتاب های کودکان و داستان‌های مصور، کاتالوگ و بروشورهای تبلیغاتی
قطع رحلی یا A4 یکی از رایج ترین قطع های مورد استفاده برای کتاب و مجله ها می باشد.به سه دسته رحلی کوچک ، رحلی متوسط ، رحلی بزرگ تقسیم می شود که ابعاد رحلی 21×28/5 و ابعاد رحلی بزرگ 24×33 می‌باشد. کاغذ مناسب قطع رحلی 45×60 و رحلی بزرگ 50×70 است. قطع رحلی از پرکاربردترین قطع های استاندارد می باشد که در شاخه های مختلف چاپ و تبلیغات و مشاغل مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
• موارد مناسب برای قطع رحلی: کتاب های عمومی، آموزشی، کتاب های مرجع، داشنامه‌ها و دایرةالمعارف ها، کتاب های مصور، برخی از کتاب های مذهبی مانند قرآن، مجله ها و نشریه ها، کاتالوگ و بروشور
به دلیل ویژگی قطع سلطانی، می توان از این قطع برای نمایش جزییات تصاویر و ایجاد حس شکوه و اهمیت کار بهره گرفت. قطع سلطانی معمولا به دلیل بزرگی و فضای زیاد آن برای کتاب هایی خطی نفیس و مصور مانند قرآن و کتابهای تاریخی و مصور و همچنین مجله های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاغذ مورد استفاده برای این قطع ابعاد ۷۰×۱۰۰ می باشد.
• موارد مناسب برای قطع سلطانی: کتاب های مرجع، قرآن و کتاب های خطی نفیس، شاهنامه و کتاب های تاریخی و کتاب های مصور، مجله های خاص (مانند مجله های مد، ساختمان و ….)
قطع جیبی به دلیل ابعاد کوچکی که دارد امکان استفاده و حمل آسان را فراهم می کند و می تواند برای تولیدات کم حجم و کوتاه مورد استفاده قرار گیرد. قطع جیبی خود به دو دسته جیبی بزرگ و جیبی کوچک تقسیم می‌شوند. اگر کاغذی در ابعاد ۷۰×۵۰ را چهار بار تا کنید می‌توانید کتابی در ابعاد جیبی داشته باشید.
• موارد مناسب برای سایز جیبی: کتاب های مذهبی (ادعیه و زیارت نامه)، شعر و کتابهای کم حجم و اقلام تبلیغاتی با محتوای کم
همانطور که از نام این قطع مشخص است دلیل نام گذاری قطع پالتویی عرض کم و ارتفاع زیاد است که به راحتی داخل جیب قرار می‌گیرد. از قطع پالتویی برای کتاب دارای محتوا، برخی اقلام تبلیغاتی و مواردی که نیاز است فرد به راحتی بتواند آن را با خود حمل و جابه جا کند مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاغذ مورد استفاده در این قطع ۴۵×۶۰ و ۷۰×۵۰ است.
• موارد مناسب برای قطع پالتویی: کتاب های مذهبی (ادعیه و زیارت نامه)، شعر و کتابهای کم حجم، کاتالوگ و بروشورهای تبلیغاتی
ابعاد قطع بیاضی بزرگ ۲۴×۳۴ و ابعاد قطع بیاضی کوچک ۲۹×۲۲ سانتیمتر است که در قطع بیاضی بر خلاف حالت معمول عطف کتاب در ضلع کوچکتر کتاب قرار می‌گیرد و ظاهر کتاب یا نشریه بصورت افقی می‌باشد.
البته معمولا به قطع‌های دیگری که از ضلع کوچک صحافی می‌شوند و به صورت افقی هستند، در اصطلاح به این نوع کتاب قطع بیاضی گفته می‌شود.
– دانلود قالب صفحه آرایی کتاب با توجه به موضوع و مطالب کتاب
– مارجین بندی
– تنظیم صفحات اولیه ( عنوان، شناسنامه، فهرست مطالب، تقدیر و تشکر، پیشگفتار کتاب، سخن ناشر/ ویراستار )
– انتخاب فونت مناسب کتاب با توجه به موضوع کتاب و استاندارد نشر
– تعریف بخش‌های تشکیل دهنده‌ی کتاب( سرفصل‌ها، متن اصلی، پاورقی، هدر و فوتر، کپشن عکسها)
– تدوین پاراگراف‌ها
– تنظیم محل قرارگیری عکس ها و پیوست آنها
– تنظیم قاب‌های گرافیکی کتاب
– ارجاع سرفصل‌ها به شماره صفحه مربوطه و تنظیم فهرست مطالب کتاب
و…..
نویسنده برای چاپ کتاب می‌تواند بخشی از مراحل را خودش انجام دهد و بخش دیگر که نیاز به حرفه و تجربه دارد (مانند اخذ مجوز چاپ ، طراحی جلد و…) را به عهده‌ی ناشر بگذارد.
یکی از مهمترین مراحل در «چاپ کتاب» انتخاب نام مناسب برای کتاب می‌باشد.
متأسفانه به این موضوع کمتر توجه می‌شود اما نام کتاب تأثیر فوق‌العاده‌ای در انتخاب خواننده برای خرید آن دارد؛ زیرا می‌تواند تمامی حس و هدف آن کتاب را در قالب یک کلمه به مخاطب القا کند؛ بنابراین به انتخاب نام کتاب دقت کنید.
برای اطلاع دقیق از قیمت صفحه آرایی کتاب می توانید با تیم نشر نجوای شمس در ارتباط باشید.
مجموعه نجوای شمس افتخار خواهد داشت تا آثار شما هنرمندان، فرهنگیان و بانیان ادب پارسی را جهت دریافت مجوز از وزارت ارشاد اسلامی با کمال میل انجام دهد.
© تمامی حقوق این سایت متعلق به najvaye-shams.com می باشد.
دیدگاهتان را بنویسید